PÔ LÔ ĐỀN TỘI ÁC
MAI XUÂN HỒNG
Năm tháng cứ trôi qua theo thời gian không bao giờ trở lại, nhưng tội ác của tên Pô Lô gây ra trong năm 1948 ở vùng Đông và Bắc huyện Ninh Hòa vẫn còn ghi sâu vào ký ức đối với nhân dân ở đây.
Đó là đội Com-măng-đô (Biệt động) Âu Phi do tên trung úy Pô lô người Pháp chỉ huy. Năm 1948 chúng đến đóng quân ở các đồn Lạc Ninh (Lạc An) xã Phước Đông (nay là Ninh Thọ), đồn Hà Thanh (xã Ninh Đa), và đồn Phú Sơn xã Phước Tây (nay xã Ninh Trung). Đến đâu chúng cũng tiến hành cuộc khủng bố trắng đốt hết nhà cửa, chặt phá vườn tược, bắn chết trâu bò, dồn dân về gần đồn để dễ bề kiểm soát như các thôn Cung Hòa, Quảng Thiện, Minh Sơn, Lạc Hòa của Phước Trung; Xuân Vinh, Hà Già, Sơn Định, xóm gò Nông Chánh Thanh của Phước Đông; các xóm gần chân Hòn Hèo như Tiên Du, Lệ Cam của Ninh Phú; các thôn Hòa Sơn, Quảng Cư ở Ninh Trung, hễ thấy người nào hẻo lánh đến đó chúng gặp được là bắn bỏ mạng.
Còn người dân ở trong vùng chúng tạm bị kiểm soát của chúng nào có yên thân. Ban ngày chúng dẫn lính ngụy đi càn quét, lục nhà cửa của dân thấy ai sợ chạy thì bắn bỏ, nếu thấy nghi ngờ thì bắt về đồn tra tấn dã man. Người bị chúng bắt vào đồn không mấy người trở về. Ban đêm chúng phân nhiều toán đi phục kích, rình rập khi nghe có tiếng động hoặc nghi ngờ gì thì bắn xối xả không kể nhà dân, làm cho nhiều người chết oan chưa kịp tỉnh giấc ngủ thật thê thảm.
Chúng coi việc giết người như trò tiêu khiển, thích thú. Tên Pô lô nhiều lần nói với bọn thân cận của hắn rằng: “Ngày nào tao không giết được người là tao ăn không ngon, tao phải bắn, phải giết, giết tất!”.
Khi bắt được người, chúng tra tấn đủ cách mà không chịu khai báo, không chịu nhận làm Việt Minh, làm du kích như các anh Đặng Chức, Mai Ngọc Thạch ở Ninh Điền, anh Nguyễn Chúc ở Xuân Mỹ, Nguyễn Cấn ở Hà Thanh…. Là chúng lập tức giết ngay bằng nhiều hình thức hết sức man rợ như: đập đầu, cắt cổ, hoặc mổ bụng lấy gan ăn sống coi như chuyện bình thường. Có lần chúng đi càn quét dồn trên 30 người dân ở thôn Xuân Mỹ, bảo chỉ Việt Minh cho chúng bắt, người ta nói không biết, chúng xả súng bắn chết hết một lúc. Dã man hơn, chúng còn đem chôn sống nhiều người vào một hố như các cụ Lê Bá Thuần ở Lạc Hạ, cụ Mai Cự ở Ninh Điền, chị Huỳnh Thị Sẽ ở Lạc Xuân cùng với các ông Nguyễn Nghề, Trần Chức ở Ninh Thọ chỉ vì không chịu khai nhận là Việt Minh và không có tiền nộp thế mạng.
Những chị còn trẻ chúng bắt được khi đi càn hoặc bắt đưa vào đồn nếu chống cự lại việc hãm hiếp là bị bóp cổ chết hay bị bắn viên đạn vào đầu ngay lập tức, như chị Lê Thị Trọn ở Ninh Điền, chị Lê Thị Nhỏ, chị Đài ở Xuân Mỹ và nhiều chị em khác cũng trong trường hợp tương tự.
Những trẻ em 5, 3 tuổi cũng bị chúng bắt về đồn bỏ đói, bỏ khát bơ vơ như em Mai Ngọc Ánh, Mai Đức Chính ở Xuân Mỹ chỉ vì có cha, mẹ làm cán bộ Việt Minh.
Tên Pô lô cùng đồng bọn hành động đê hèn dã man ngoài sức tưởng tượng của loài người. Hôm đó chúng đi càn vùng suối ông Mễ (gò Nông) chân Hòn Hèo bắt được hai vợ chồng anh Trần Bút người ở Hà Thanh (Ninh Đa), chúng trói người chồng tựa lưng vào gốc cây ngoảnh mặt ra ngoài để xem chúng thay phiên nhau hãm hiếp người vợ cho đến khi chị chết, chúng chặt đầu hai người cắm lên cành cây rồi bỏ đi. Khi chúng bị du kích ta đánh ở đâu, thì chúng lại đưa người đến đó bắn để trả thù như anh Hồ Hữu người Sơn Lộc bị chúng bắn ở gần chợ Lạc An, anh Trương Quang Thái người Lạc Xuân đem bắn ở chân núi Hòn Hấu đường lên Đá Bàn v.v….
Với bài viết này, không sao kết hết tội ác của tên Pô lô và đội Com-măng-đô, mà chúng đã gây ra tang tóc, đau thương cho nhân dân vùng Đông và Bắc Ninh Hòa (vùng Đông, Bắc Ninh Hòa trong kháng chiến chống Pháp thuộc địa phận do huyện Vạn Ninh quản lý 3 xã Phước Đông, Phước Trung và Phước Tây). Có thể nói sự tàn bạo, dã man đến độ cao của tội ác, chúng là bầy ác thú no say máu người.
Tội ác Pô lô và đồng bọn đã cao chất chồng. Phải chặt bàn tay vấy máu của bọn chúng lại.
Tháng 10-1948, tên Pô lô đến đóng ở đồn Phú Sơn (thuộc Ninh Trung) để mở rộng đồn đặt pháo 105 ly tầm xa nhằm khống chế đường liên lạc Bắc Nam qua hành lang phía Tây của vùng này. Đến đây chúng lùng sục phát hiện có lúa đang chín vàng sắp đến mùa thu hoạch. Máu cướp nổi lên, tên Pô lô ra lệnh cho bọn tề ở các thôn lân cận bắt dân chuẩn bị liềm, hái, dóng, chàn để cùng với số người chúng đang bắt làm đồn qua sông gặt lúa đưa về đồn theo ngày giờ định trước. Được những người làm ruộng ở Quảng Thiện đến báo tin ngày, giờ địch cướp lúa, anh Đặng Tích, chỉ huy đội du kích Tam Phước thấy đây là thời cơ rất tốt tiêu diệt Pô lô, anh liền đến liên hệ với anh Phạm Thứ đại đội trưởng C200 Tiểu đoàn 365 (Quân khu 5), đơn vị vừa mới đến tạm trú quân hai hôm nay ở gần cầu Cây Sung (sở thằng Lô). Hai bên thống nhất kế hoạch hợp đồng tác chiến, hạ quyết tâm diệt gọn quân địch, bắt tên Pô lô và đội Com-măng-đô phải đền nợ máu để trả thủ cho nhân dân.
Đúng vào trưa ngày 17-12-1948, tên Pô lô nghênh ngang kéo quân đi trước đến nơi vừa triển khai quân canh gác, đứng ngay trước đội hình phục kích của quân ta, nên toàn bộ hỏa lực ta bắn áp đảo. Hàng trăm viên đạn căm hờn xâu táo vào quân địch ngay loạt đạn đầu làm cho chúng không kịp trở tay. Những tên đi sau bắn loạn xạ để chạy thoát thân cũng bị ta diệt nốt. Tên Pô lô cũng đã bị thương nhưng nó dựa vào góc bờ ruộng cùng 3 tên tùy tùng ngoan cố bắn trả, ta bọc phía sau dùng súng phóng lựu đạn tiêu diệt Pô lô, còn 2 tên kia bên bờ ruộng xin đầu hàng.
Cuộc chiến đấu diễn ra trong vòng 15 phút ta đã tiêu diệt hoàn toàn, xóa sổ đội biệt động người Âu Phi do tên Pô lô trung úy người Pháp chỉ huy. Thu toàn bộ vũ khí, bắt sống 2 tù binh.
Bên ta bị thương 3 người trong đó có anh Phạm Thứ.
Số người địch bắt đi gặt lúa còn ở ngoài vòng chiến đấu không ai hề hấn gì.
Trận chiến đấu diễn ra vào giữa trưa, nắng vàng chứa chan trên cánh đồng lộng gió, hàng trăm người theo dõi, kể cả nhân dân thôn Phú Gia gần đó trèo lên cây cao để xem, thấy quân ta thu dọn chiến trường dẫn các tên hàng binh cao lêu nghêu, thích quá hô to: “ Hoan hô bộ đội, hoan hô bộ đội”, những người đứng dưới đất cũng hô theo vang cả một vùng.
Tiếng vang của chiến thắng này truyền đi rất nhanh khắp cả huyện Ninh Hòa, ai nấy rất vui mừng hả lòng hả dạ, nay đã cướp được nỗi căm thù, oán hận, sợ sệt đeo đẳng trong người từ lâu đối với tên Pô lô khét tiếng độc ác ở vùng này.
Nhân dân hết lòng biết ơn bộ đội, tin tưởng cách mạng để tiếp tục cuộc đấu tranh cho đến ngày toàn thắng.